Başlıktan da anlaşılacağı üzere aşırı kışkançlık ve şevk uyandıracak, içinizdeki bende yapabilirim dürtülerini harekete geçirecek, ilham ve esin kaynağı olacak, hatta çömlekçiliğe heveslendirecek el yapımı seramik obje tasarımlarına ait bir kaç görseli bir araya getirmek istedim.
El yapımı seramik veya çömlekçilik hakkında ve dahi yapılışı ve malzemelerinin neler olduğuna dair çok fazla bir fikir sahibi değilim. Daha çok bitmişi hakkında fikirlerimi sizlerle paylaşmak niyetindeyim.
Büyük Güncelleme: Kendiniz Yapabileceğiniz El Yapımı Seramik Kase – Örnek Video ve Görseller, makalemin sonunda…
Çömlekçilik, çok ama çok uzun tarihi sürece sahip olup muhtemelen en eski sanat eserlerinin ortaya konulduğu bir zanaattir. Milattan çok önce var olmuş bir çok toplumlardan günümüze ulaşmış, çömlek eşyalar ve objeler, yerli ve yabancı bir çok müzede sergilenmektedir. Çok araştırma yapmadım lakin aklımdaki en taze bilgi, yakın zamanda İstanbul’da tüp geçit kazıları esnasında ortaya çıkan bulguların, çömlekçiliğin yaklaşık 8000 yıllık geçmişi olduğunu kanıtlamıştır. Ana maddesi kilden oluşan çamurun el yordamıyla şekillendirilip, yüksek ateşli bir fırın içinde pişirilip, sertleştirilmesi ile ortaya çıkan objelerdir. Antik dönemde bakraç, testi gibi objeler en sıklıkla üretilmiş olsa gerek ki günümüze en çok bunların örnekleri ulaşmıştır.
Günümüzde çömlekçilik, diğer bir çok zanaat gibi sanayileşmenin, ihtiyaçların ve zevklerin değişmesi ile terk edilmiş ve unutulmaya yüz tutmuştur. Endüstriyel üretilmiş her türlü seramik obje, el yapımı seramik obje yerine geçmiş, kullanımı yaygınlaşmıştır. Evlerimizde özellikle mutfaklarda düzine düzine seramik tabaklar, fincanlar ve dahi yine fabrika üretimi çömlek tencereler, kaseler bulunmaktadır.
El yapımı seramik objeler ise artık daha çok dekoratif amaçlı olup çoğumuzun evinde nadir olarak yerini almaktadır. Bunun nedenini biliyor olsam da burada yazılmayacak kadar uzun bir mesele olmasından ötürü konuyu dağıtmak istemiyorum.
Yazımın en başında kıskançlık ve heves kaynağı olacak dedim. Çünkü baktıkça yapmak istiyorum. Nitekim her gördüğümüzü yapamayacağımıza göre gerçekten yapmak isteyenlere yada kendisine uğraş arayanlara hobi amaçlı el yapımı seramik objeler derledim ama benimde karıştırdığım bir konuya açıklık getirmek istiyorum.
Seramik Nedir? Çömlek Nedir? Porselen Nedir?
Seramik, ham maddesinin kil olduğu ve sadece su ile karıştırılarak şekil verilerek ortaya çıkan her türlü objenin genel adıdır. Çömlek ise seramikten üretilmiş bir objedir. Çömlekçilik terimi yukarıda bahsettiğimi kadar antik bir şey değildir. Porselen ürünler yok iken çömlek, testi, bakraç gibi objeleri üreten kişilerin uğraşına verilen ad olmuştur. Porselen ise kaolin adı verilen ve hamurumsu kıvamı olan bir ham maddeden meydana gelmektedir. Seramikten farkı bünyesinde kuvars kumu ile (ince taneli olur) dayanıklılığını arttırırken, feldspat ile camsı görünümü elde etmeyi sağlamış olur. Üzerine ayrıca sır işlemi uygulanarak su geçirimsizliği de arttırılmış olunur. Evlerimizde en yaygın kullanılanı porselen ürünlerdir.
Yani tabir şu şekildedir. Bana bir seramik çömlek lazım… Tamamen doğru bir isim tamlaması kullanmış oluruz. Nitekim halk arasında hepsi iç içe girmiş, o an aklımıza hangi tabir gelirse onu kullanır olmuşuz. Sonuç olarak ne demek istediğimizi anlatabilmekteyiz. Umarım bende seramik, çömlek ve porselen arasındaki farkı anlatabilmişimdir. Ben yine çömlekçilik diyerek devam etmek istiyorum.
Çömlekçilik
Çömlekçiliği gerek kendiniz için hobi amaçlı da yapabilirsiniz gerek işi kolaylıkla ticarete dökebilirsiniz. Nitekim hiç bir şey göründüğü gibi kolay değildir ama eminim isterseniz sizde çok güzel tasarımlar çıkarabilirsiniz. Eğer ki bir yerden başlamak niyetindeyseniz çeşitli atölyeler ve kurslar mevcut. En azından başlangıç için gerekli bilgiyi alabilirsiniz. Lakin merakımdan araştırdığım için biliyorum ki bu iş zanaat ve sanatın bir araya gelerek ortaya çıktığı bir çalışmadır. İşin içine girince çok uzun bir yola çıkmış gibi olacağınıza eminim. Kilinden sırına kadar öğrenilmesi gereken bir çok konuyu bünyesinden barındırmaktadır. Örnek vermek gerekirse; sır yüzeyi sertleştirme, parlatmada ve renklendirme kullanılan, kilden sonraki en temel malzemedir çömlekçiliğin; Ve de araştırmam esnasında sadece sır ve sırlama için yazılmış bir kitaba denk geldim. Kitabın adı “Seramik Sır Reçeteleri El Kitabı” ve kitabın ön sözünde der ki en temel 455 adet sır tarifi ve alternatifleri hakkında bilgi yer almaktadır. Yani gerisini siz düşünün… Bunu belirtmemdeki sebep hevesinizi kırmak için değil de, ne kadar uzun soluklu ve eşsiz bir sanat dalı olduğunu anlatabilmek içindir… Makalem daha bitmedi. Eğer ki sizde en azından bir kez olsun deneme yapmak niyetindeyseniz derlememin hemen altında el yapımı kase örneğinin nasıl yapılacağını tarif etmeye çalıştım. Bakmadan çıkmayın!
El Yapımı Seramik Kase Kendin Yap
Yukarıda gördüğünüz gibi her biri el yapımı seramik obje olup her biri bir başka güzel tasarımlardır ve tabi profesyonel ellerde yoğurulmuş ve şekil almıştır. Lakin ben amatörce kursa mursa gitmeden hemen olaya girişmek istiyorum ve bir şeyler çıkaracağıma eminim diyorsanız size aşağıdaki örneği öneririm. Yapmadım ama tahmin ediyorum çokta zorlamayacaktır. Hobi marketlerinde hazır seramik hamuru satılmaktadır. Yapraklar ise ağaç olan her yerde bulunmaktadır. Özellikle damarlı ve mümkünse biraz sert yaprakları tercih ederseniz çalışmanız ok daha temiz ve sorunsuz olacaktır. Hatta mümkünse kuru ve dalından koparırsanız daha taze yaprak temin etmiş olursunuz. Yapmak istediğiniz büyüklükte, kalıp amaçlı kullanacağınız başka bir kap bulmanız gerekmektedir. Tercih tamamen siz kalmıştır. Temin ettiğiniz seramik hamurunu bir merdane ile açıp inceltmelisiniz. Ardından yapraklarınızı istediğiniz kombinasyonda hamur üzeirne yerleştirip, merdane ile bir kez daha geçiniz. Sonra hamurunuzu kalıp olarak kullanacağınız kabın üzerine yerleştirip sertleşmesini bekleyeceksiniz. Kullanacağınız hamur hobi amaçlı olduğu için fırınlama ihtiyacı olmayacaktır. Hamurunuz sertleştikten sonra da boyama işlemine geçebilirsiniz. Bunun içinde kullanımı hazır renkli sırlar satılmaktadır. Dilediğiniz renkte temin ederek boyamanızı yaparak kendinize güzel bir kase yapabilirsiniz.
merhaba ben birkaç yıldır un seramiğiyle farklı objeler ve takılar yapıyorum sadece geniş yüzeyler çatlamasın diye hamur kaplama yaptıktan sonra etrafının sargı bezi ( tülbent gibi) ile kaplıyorum ayrıca sargı bezi yerine ıslak mendili sulu hamurla ıslatıp sonra suyunu sıkarak objeyi sarabilirsiniz.objeler için gerekirse kalıplar (örn pet şişe vs ) kulaniyorum. sonra kendi halinde kurutmaya bırakıyorum kuruduktan sonrada boyuyorum .(her tür boya olabilir) son zamanlarda hamuru toz badana boyası ile karıştırıp renklendirmeye başladım . Ayrıca un seramiği yerine demlenmiş çay bittikten sonra çöpe attığımız kısmı unla karıştırıp hamur haline getirip kullanabilirsiniz. bu yöntemle birçok şey yapabilirsiniz.
Bu hazır sırlar fırınlama gerektirmiyormu. Ben de yapmak istiyorum. Markası nedir acaba? Yardımcı olursanız sevinirim
Merhaba.
Normal şartlarda hazır sır denildiği vakit belki de akla fırınlamadan kullanılabilecekmiş gibi geliyor ama öyle değil maalesef! Amatör olarak yapacağınız çalışmalar için hazır seramik hamurları var ve fırınlanmaya ihtiyaç duymadan sertleşme gerçekleşiyor. Gelelim boyama işine… Profesyonel çalışmalarda kullanılan porselen sırları 1000 derecelerde fırınlanması gerekmektedir ama amatör amaçlı çalışmalarınızı “Pebeo” markasına ait bildiğim 2 çeşit seramik boyası var ve bunları tercih edebilirsiniz. Biri 150 derecede evinizdeki fırında fırınlayarak kullanabileceğiniz bir boya çeşididir.